Voor mensen die er geen verstand van hebben, intellectuelen bijvoorbeeld, lijkt het misschien alsof Voetbal International een praatprogramma over voetbal is op RTL7, waarin veel smakeloze grappen worden gemaakt. In werkelijkheid is het een diepgravende documentaireserie over het leven zelf.
Het was twee maanden geleden. Tijdens de maandaguitzending – die indringender is dan de vrijdaguitzending, daar wordt het delicaat samengestelde ensemble verpest door de aanwezigheid van een buitenstaander – moest Hans Kraay junior ineens een week overslaan. Zijn afwezigheid werd niet eens gemeld, hier was sprake van keihard dissen, zoals de jongeren dat noemen. Op de stoel van Hans Kraay junior zat Mario Been, de trainer van Feyenoord. De argeloze kijker zal hebben gedacht: goede zaak, de trainer van Feyenoord in een praatprogramma over voetbal, dat kan interessant worden. Maar Voetbal International is niet een praatprogramma over voetbal. Het is een uniek en langdurig experiment waarin op genadeloze wijze diepe waarheden worden blootgelegd over belangwekkende zaken als: winnen en verliezen in het leven, groepsdynamiek en het belang van vriendschap en seks.
Voor de kijkers die deze verslavende combinatie van sociologie en psychologie niet wekelijks volgen: op maandagavond bestaat het gezelschap uit presentator Wilfred Genee en de oud-voetballers René van der Gijp, Hans Kraay junior en Johan Derksen. Op vrijdagavond wordt Hans Kraay junior vervangen door een gast die bekend is van de televisie en verder niets met voetbal te maken heeft. Die gast moet spreektijd krijgen en, nog erger, zorgt ervoor de groep niet in zijn geheel kan worden bestudeerd. Op het eerste gezicht lijkt de afwezigheid van Hans Kraay junior, die nooit veel te melden heeft, niet van belang. Pas wanneer hij er niet bij is, wordt duidelijk hoe belangrijk hij is. Hans Kraay junior kan zelfs worden beschouwd als het belangrijkste personage van de vier.
Het begint met het simpele gegeven dat Hans Kraay de enige is die op vrijdag moet wijken. De andere leden van de groep worden onmisbaar geacht, bij Hans Kraay junior – of ‘Hansie! Hansie!’ zoals deze man van middelbare leeftijd tijdens de uitzendingen wordt toegeschreeuwd – maakt het kennelijk niet uit of hij aan tafel zit of niet. Het maakt zijn positie in de hiërarchie duidelijk: Hansie staat onderaan. In het dagelijks leven zal Hans Kraay junior een populaire verschijning zijn. Hij is oud-profvoetballer en presenteert programma’s op de televisie. Voor Hansie zal het gebruikelijk zijn dat hij met respect en warmte wordt behandeld. Wanneer Hansie ergens binnenkomt, zal hij de beroemdste en meest interessante aanwezige zijn. Iedereen wil met hem praten.
In Voetbal International wordt hij week in week uit vernederd door iemand die, in deze setting, nog populairder is: Johan Derksen. In het normale leven zeggen mensen nare dingen over andere mensen wanneer die er niet bij zijn. Alleen buitengewoon brutale mensen beseffen dat het zogenaamde ‘afzeiken’ meer genot oplevert als het gebeurt in aanwezigheid van het slachtoffer. Johan Derksen doet het niet alleen in aanwezigheid van Hansie, hij doet het ook live op de televisie. Het is een combinatie die zelden wordt vertoond. Zodra Derksen begint aan een uiteenzetting – meestal gaan die over een van de volgende onderwerpen: het is onbegrijpelijk dat Hansie nog in dit programma wordt getolereerd, Hansie levert weer geen enkele bijdrage, Hansie is beschamend slecht geïnformeerd en Hansie is een erg onsympathieke man – weet de regisseur genoeg. Inzoomen op het gezicht van Hansie.
Op dat gezicht gebeurt het allemaal. De pijn die je voelt wanneer het leven je niet heeft gebracht wat je ervan verwachtte, de onmacht om een situatie naar je hand te zetten, de strijd van een man die een systeem probeert te veranderen, maar je kunt het in je eentje niet veranderen, het doorbijten wanneer je met tegenslag te maken krijgt, heb je het incasseringsvermogen om daarmee om te gaan of ben je iemand die zich snel van de wijs laat brengen, het kleine jongetje dat in alle volwassen mannen zit die ooit gepest zijn: je kunt wel iets proberen terug te zeggen, alleen maakt het niet uit wat je zegt, die andere jongens hebben de zaak onder controle, je wilt bij het populaire groepje horen, maar als ze jou niet moeten is er niets wat je daaraan kunt veranderen, de enige mogelijkheid zou zijn: naar een andere school verhuizen waar je overnieuw kunt beginnen. Het is allemaal te zien in het gezicht van Hans Kraay junior, een van de meest fascinerende en onderschatte inwoners van ons land.
RV